Het is alweer bijna twintig jaar geleden dat we afscheid namen van de gulden. Herinnert u zich de biljetten en munten nog? Wie of wat stond op welke munt en biljet? Een terugblik op de gulden, de munteenheid die honderden jaren dienst deed in ons land.

Gulden florijn

De geschiedenis van de gulden gaat terug naar de dertiende eeuw in Italië. De stad Florence introduceerde in 1252 als eerste een nieuwe gouden munt, de fiorino d'oro. Deze munt vond al snel navolging in andere Europese landen. In Nederland kreeg de munt de letterlijk vertaalde naam ‘gouden florijn’, ofwel ‘gulden florijn’ zoals men dat in die dagen zei. Afgekort werd dat de gulden. De naam florijn zien we overigens wel terug in het valutateken. Hiervoor werd tot de afschaffing van de gulden het teken ƒ, de letter f of de letters fl of hfl voor gebruikt.

Vorstelijk

De munt zilveren carolus uit 1543 was de eerste gulden met een portret erop, namelijk dat van keizer Karel V. Dat werd een trend, om vorsten op de munt af te beelden. Koningin Wilhelmina regeerde zo lang, van 1892 tot 1948, dat er tijdens haar regeerperiode maar liefst vier verschillende portretten op de gulden kwamen. Is het u wel eens opgevallen dat bij elke troonswisseling de vorsten op de munten een andere kant op kijken? Men vond het namelijk niet chique als de opeenvolgende vorsten naar elkaars nek keken.

Biljettenseries

Op de meeste bankbiljetten stonden portretten van historisch bekende Nederlanders, zoals filosoof Baruch Spinoza (1000 gulden), admiraal Michiel de Ruyter (100 gulden), componist Jan Pieterszoon Sweelinck (25 gulden), kunstschilder Frans Hals (10 gulden) en dichter Joost van den Vondel (5 gulden). Voor die tijd was er een serie biljetten met daarop onder andere Hugo de Groot, Christiaan Huygens en Rembrandt van Rijn. In de jaren vijftig bestond er ook een biljet van 20 gulden, met daarop het portret van Herman Boerhaave. Dat biljet was echter dusdanig impopulair, dat het in 1960 alweer uit de omloop genomen werd. In latere jaren kwamen er ook series met andersoortige afbeeldingen op de biljetten. U herinnert zich vast nog wel de briefjes van 100 met de Snip en de Uil.

Inwisselen

Op 1 januari 2002 verruilden we de gulden voor de euro. Ook de Surinaamse gulden en de Antilliaanse gulden behoren inmiddels tot het verleden. Wie nu nog Nederlandse guldens heeft, kan deze nog tot 1 januari 2032 inwisselen bij De Nederlandsche Bank (DNB). Althans, de bankbiljetten. Munten neemt DNB al sinds 2007 niet meer aan. Let op: heeft u nog briefjes van 5 gulden met Vondel erop of biljetten van 25 gulden met Sweelinck erop? Dan heeft u nog tot 1 mei 2025 de tijd om deze in te wisselen bij DNB. Dat heeft ermee te maken dat deze biljetten al in 1995 buiten omloop zijn gesteld.

Bijnamenquiz!

In de loop der jaren zijn er in de volksmond heel wat bijnamen ontstaan voor verschillende munten en biljetten. Weet u nog welke munten of biljetten bedoeld werden met onderstaande namen? De antwoorden vindt via de button.

1. Joet
2. Heitje
3. Meier
4. Knaak
5. Geeltje
6. Piek
7. (Rooie) rug